Giriş
Elektrik devreleri, tüm elektronik ve robotik sistemlerin temelini oluşturur. Gerilim, akım ve direnç gibi temel elektrik kavramlarını anlamak, Ohm yasasının uygulanmasıyla birlikte, verimli devreler tasarlamak için gereklidir. Ayrıca, seri ve paralel devreler gibi devre yapılandırmaları, elektrik bileşenlerinin birbirine nasıl bağlandığını ve nasıl davrandığını belirler.
Temel Elektriksel Büyüklükler
Gerilim (V)
Gerilim, elektrik potansiyel farkı olarak da bilinir ve bir iletken üzerinden elektrik yüklerini hareket ettiren kuvvettir. Volt (V) cinsinden ölçülür ve birim yük başına düşen enerjiyi temsil eder. Matematiksel olarak şu şekilde ifade edilir:
Burada gerilim (V),
elektriksel iş (Joule – J) ve
yük (Coulomb – C) birimlerindedir.
Akım (I)
Elektrik akımı, bir devrede elektrik yükünün akış hızıdır. Amper (A) cinsinden ölçülür ve şu şekilde tanımlanır:
Burada akım (A),
yük (C) ve
zaman (s) birimlerindedir.
Akım Türleri:
- Doğru Akım (DC): Yüklerin tek yönde hareket etmesi.
- Alternatif Akım (AC): Yüklerin periyodik olarak yön değiştirmesi.
Direnç (R)
Direnç, bir malzemenin elektrik akımına karşı gösterdiği zorluktur. Ohm () cinsinden ölçülür ve şu formülle hesaplanır:
Burada direnç (
),
malzemenin direnç özelliği (
),
iletkenin uzunluğu (m) ve
kesit alanı (
) dır.
Ohm Yasası
Ohm yasası, gerilim (), akım (
) ve direnç (
) arasındaki temel ilişkiyi açıklar:
Buradan şu denklemler de türetilebilir:
Seri ve Paralel Devreler
Seri Devreler
Seri devrede bileşenler uç uca bağlanır ve akımın tek bir yolu vardır. Özellikleri şunlardır:
- Akım her noktada aynıdır:
- Toplam direnç, tüm bireysel dirençlerin toplamıdır:
- Toplam gerilim, bireysel gerilim düşüşlerinin toplamıdır:
Paralel Devreler
Paralel devrede bileşenler aynı gerilim kaynağına bağlanır ve akım birden fazla yol izleyebilir. Özellikleri şunlardır:
- Gerilim tüm dallarda aynıdır:
- Toplam akım, bireysel akımların toplamıdır:
- Toplam direnç, bireysel dirençlerin ters toplamı olarak hesaplanır:
Elektrik Devrelerinde Güç
Elektrik devresinde harcanan güç şu formülle hesaplanır:
Ohm yasasını kullanarak güç şu şekilde de ifade edilebilir:
Burada güç (Watt – W),
gerilim (V),
akım (A) ve
direnç (
) birimlerindedir.
Robotikte Devre Temellerinin Uygulamaları
- Mikrodenetleyiciler (Arduino, Raspberry Pi) – Ohm yasası kullanılarak bileşenlerin aşırı yüklenmesini önlemek için hassas voltaj regülasyonu sağlanır.
- Motorlar ve Aktüatörler – Devrelerde doğru akım kontrolü sağlanarak motorların optimum performans göstermesi sağlanır.
- Sensörler – Robotikte, gerilim seviyelerini mikrodenetleyicilere uygun hale getirmek için seri ve paralel direnç ağları kullanılır.
- Pil Gücü Yönetimi – Batarya ömrünü tahmin etmek ve enerji verimliliğini artırmak için güç hesaplamaları yapılır.